Jan Maarten Heideman en Gretha Smit nieuwe Nederlandse Kampioenen op kunstijs

Uitslagen: Heren A, Dames, Heren B en Veteranen

Jan Maarten Heideman was ijskoud de beste op tweede kerstdag. Nooit was een Nederlands kampioenschap marathonschaatsen op kunstijs zo zwaar als zondag in Eindhoven. Heideman toonde zich na 60 kilometer de snelste. De rijder uit Oldebroek versloeg in de eindsprint Henk Angenent, Ruud Borst en Peter de Vries. Het viertal had drie ronden voorsprong op het peloton.
Hoe zwaar en gemeen de 27e nationale titelstrijd was, bleek aan de finish. Ruim twintig van de negentig gestarte rijders kwamen geradbraakt over de eindstreep. Het geweeklaag werd aangewakkerd door de harde wind en het schuurpapierachtige ijs. Bovendien hadden de meeste marathonschaatsers nog last van stramme spieren. Dat kwam door de loodzware zesdaagse van vorige week, waarin Heideman ook al de sterkste was.
Heideman regeert het schaatspeloton als een zakelijk directeur: prestatiegericht en zonder spektakel. Dit seizoen won hij negen marathons, de helft van alle wedstrijden. Zijn concurrenten wilden zondag niet meer gebukt gaan onder het bewind van 'de grootvorst'. Tijdens de titelstrijd moest Heideman alle aanvallen maar zelf pareren, vonden zij. ,,Ze wilden me slopen. Maar dan moet er heel wat gebeuren. Ik steek in een supervorm'', aldus Heideman. In het begin van de wedstrijd hield Heideman zich rustig. Nietsvermoedend kwam hij met 22 man in een kopgroep te zitten. Het omvangrijke gezelschap dubbelde al na 33 ronden het peloton. Na veertig kilometer werd die stunt door bijna dezelfde groep herhaald. Alleen Jeroen de Vries, Kramer, Stam en Schreuder vielen af.
Van een peloton was op dat moment geen sprake meer. Tal van favorieten konden het hoge tempo niet meer volgen. Pieterse, in 1998 winnaar, Huitema (1996) en Stam ('95) haakten vroeg of laat af. Pieterse: ,,Ik had geen beste dag''. Stam: ,,Het ijs was te slecht''. Huitema: ,,Ze dachten dat ik het vuile werk wel zou opknappen. Daar paste ik voor''.
Marathonschaatsen was vroeger een strijd van man tegen man. Tegenwoordig is het vaak een tactisch ploegenspel. Oude tijden herleefden in Eindhoven. Door de zware omstandigheden in de verlengde marathon over 150 ronden kon niemand zich verschuilen. Met nog twintig kilometer te gaan liet de meest aanvallende rijder, Henk Angenent, zijn avontuurlijke neigingen weer eens de vrije loop. De winnaar van de laatste Elfstedentocht werd achtervolgd door Heideman, Borst en Peter de Vries. Vooral onder aanvoering van Angenent ontwikkelde de vluchtgroep zoveel snelheid dat het peloton al na enkele ronden voor de derde maal in geslagen positie lag.
In de spannende finale opende De Vries tot drie keer toe het offensief. Zijn ploeggenoot Borst nam een aanval voor zijn rekening. Tot grote tevredenheid van Heideman riep Angenent hen steeds tot orde. Heideman: ,,Het verloop van de wedstrijd past precies in mijn straatje. Daar kan niemand iets van zeggen. In de finale voelde ik helemaal geen druk. Dat komt omdat ik dit seizoen al zoveel wedstrijden gewonnen heb. Ik had vandaag meer van de Bional-ploeg verwacht. Dat team was met twee man in de kopgroep vertegenwoordigd''.
De sprint werd 500 meter voor de finish overigens wel aangetrokken door Bional-rijder De Vries. In de laatste bocht werd hij ingehaald door Angenent en Heideman. Op het laatste rechte stuk naar de eindstreep stelde Heideman de overwinning veilig. Angenent verdiende in Eindhoven weer geen hoofdprijs. In totaal behaalde hij inmiddels bij NK's op zowel kunst- als natuurijs zes podiumplaatsen. Driemaal veroverde hij zilver. ,,Je raakt er aan gewend'', reageerde Angenent koel. ,,Vooral dit seizoen is Heideman een kwelgeest voor me. Elke keer eindig ik pal achter hem. Ik kan alleen maar hopen dat hij ziek wordt of wat anders krijgt. Anders kan ik het niet van hem winnen.''
Peter de Vries en Borst hadden de numerieke meerderheid in de kopgroep niet kunnen uitbuiten. De Vries: ,,Volgens de regels moet je het dan wel kunnen winnen. Maar als je moet sprinten tegen de snelste spurters van het peloton dan tellen de wetten niet''.

Gretha Smit veroverde de nationale kunstijs-titel bij de dames. De rijdster uit Rouveen versloeg na 24 kilometer vier medevluchtsters in de eindsprint. Janny Zonderland en Miranda van der Haring werden tweede en derde. De vijf koplopers ontsnapten halverwege de wedstrijd uit het peloton en werden niet meer achterhaald.
Direct na afloop van haar eerste nationale titel op kunstijs kreeg Gretha Smit een telefoontje van haar oudere zus Jenita. ,,Gefeliciteerd. Jij hebt de eer van de familie hooggehouden. Je bent een kanjer''.
Jenita Hulzebosch-Smit had eigenlijk ook in Eindhoven moeten schaatsen, maar brak vorige week in Utrecht tijdens de finale van de driedaagse haar rechterenkel. Het schaatsseizoen voor de echtgenote van Erik Hulzebosch is nu voorbij. Met tranen in haar ogen droeg Gretha Smit de zege aan haar zus op. Het tweetal was dit seizoen onverslaanbaar. Vooral Jenita won de ene na de andere wedstrijd. ,,Ik miste haar heel erg. Je raakt op elkaar ingesteld. Vandaag moest ik het allemaal alleen doen.''
Veel kansen op de overwinning had Gretha zichzelf niet gegeven. De kopgroep, die halverwege de wedstrijd over zestig ronden ontstond, zaten louter en alleen sprinters. ,,In de sprint blink ik nooit uit. Dat is mijn specialiteit niet. Ik wil alleen aankomen. Vandaag heb ik het anders aangepakt. Ongelofelijk, deze overwinning is de mooiste uit mijn carrière'' sprak de emotionele Smit, die in 1996 en 1998 de nationale titel op natuurijs veroverde.

Bij de B-rijders stak Casper Helling in een supervorm. Op de nog drijfnatte baan wist hij eerst als eenling het peloton te dubbelen om vervolgens in de slotfase attent mee te gaan met een tweede groep. Jochem Janssen en Nico van Vleeren werden respectievelijk tweede en derde.

De veteranentitel was voor Rein Jonker. De lange Fries, nog steeds bekend van zijn ontsnapping in de elfstedentocht met de "kleine" Evert van Benthem, versloeg in de eindsprint zijn negen medevluchters en finishte voor Carl Draaijer (2e) en Douwe de Boer (3e).

ANP/Jan Zwanenburg (26-12-99)

Uitslagen: Heren A, Dames, Heren B en Veteranen

www.MARATHONSCHAATSEN.nl