OPMERKELIJK
Bijengedrag wijst op Elfstedentocht
Het gedrag van bijen, de ganzentrek, eczeem in het gelaat, de werklust van de mollen en de trossen lijsterbessen aan de bomen: de natuur vertelt de ijsliefhebbers dat er een strenge winter op komst is, misschien wel een Elfstedenwinter. Vandaag beleggen de leden van de Vereniging De Friesche Elf Steden hun jaarlijkse vergadering in het FEC in Leeuwarden, maar dankzij de kortstondige vorst moet ook bij hen de gedachte aan een zestiende Elfstedentocht postvatten.
Volgens schaatscrack én imker Jeen Wester uit Eernewoude is er een pittige winter op komst. Hij heeft die voorspelling al in oktober gedaan. ,,In 1985 en 1986 heb ik de komst van de Elfstedentocht ook juist voorspeld. Ik leid mijn voorspelling af aan het gedrag van mijn bijen, die ik al 30 jaar houd. De bijen hebben alle kieren in hun kasten goed afgedicht en de opening heel klein gemaakt'', verduidelijkt Wester. Garanties geeft hij echter niet. ,,Meestal komt mijn voorspelling uit. Ik zeg met nadruk: mééstal. Ik ben immers geen waarzegger. Maar een vroege winter is dikwijls een goede winter.''
Zijn plaatsgenoot Folkert van der Meer is al even stellig. De bijna 80-jarige jachtopziener ziet dat de weilanden rond Eernewoude bezaaid liggen met molshopen. ,,De mollen zijn aan het wroeten en dat betekent dat er een hele hoop kou op komst is. Bovendien zijn de vogels uitzonderlijk dik en vet, dus dat zegt ook iets over de voorbereiding op de winter.'' Van der Meer, die in zijn werkzame leven ook broodvisser en mollenvanger was, verwacht daarom een echte schaatswinter. ,,Ook al stelt de eerste vorst nog niet zo veel voor, er is volgens mij veel meer op komst.''
De marathonrijders René en Henri Ruitenberg delen die verwachting. Zij schrijven dat toe aan het gedrag van de ganzen. De schaatsende broers signaleerden enkele weken geleden dat de ganzen op hun trektocht naar het warme zuiden niet schuin achter elkaar in een V-vorm vlogen, maar recht achter elkaar. ,,Dat betekent dat het de komende maanden hard gaat vriezen. Echt, het wordt een strenge winter, alleen weten we nog niet wanneer hij invalt'', zegt René Ruitenberg.
Broer Gert, die verzorger is bij de ploeg van Wehkamp, ziet de strenge vorst nog niet zo snel komen: ,,Als het écht gaat vriezen, krijg ik altijd last van eczeem. Kleine plekjes bij lichte vorst, grote plekken bij strenge vorst. Nee, er komt voorlopig geen echte vorstgolf, want ik heb nog nergens last van.'' Marathontopper Jan Maarten Heideman heeft er zelfs een spreuk voor: ,,Met het eczeem in Gerts gezicht komt het natuurijs in zicht.''
De volkswijsheden zijn volgens drs. Johannes Lolkama, Elfstedenchroniqueur uit Akkrum, niet te veronachtzamen. ,,Daar zijn het volkswijsheden voor; er zit altijd een kern van waarheid in en ze rusten zeker niet op drijfzand.'' De schrijver van De Tocht der Tochten, het standaardboek over de Elfstedentocht, heeft daarin geen hoofdstuk opgenomen over die volkswijsheden. Maar ook zijn voorgevoel en zijn waarnemingen leiden tot de conclusie dat een strenge winter zich zou kunnen aandienen. ,,Mijn grootmoeder zei altijd: `Als de bomen vol trossen met rode en oranje besjes voor de lijsters hangen, dan komt er een strenge winter en een grote invasie van vogels uit het noorden'. Net zoals er veel eikels aan de bomen hangen. En eerlijk gezegd hangen de bomen volgens mijn waarneming voller dan andere jaren.'' Ook hem zegt de ganzentrek wel iets. ,,Ik ben een beetje een ganzengek en heb er de afgelopen weken duizenden gezien in de weilanden. Ook dat is een teken van de natuur. Maar het blijven natuurlijk allemaal theorieën. Zoals Jeen van den Berg altijd nuchter zegt over die verhalen: `Eén week strenge vorst en je hebt een Elfstedentocht'. Zo simpel is het.''
AD (Gerard den Elt en Dick van Gangelen), 14-12-01